Banner

Netwerksamenleving

Onze samenleving verandert ingrijpend en kantelt steeds meer naar een netwerksamenleving en een participatiesamenleving. De oorzaken:

Netwerkmaatschappij

  • Groeiend bewustzijn van een sector-overschrijdend karakter van maatschappelijke vraagstukken
  • Toenemende afhankelijkheden tussen (publieke of private) organisaties in ketens
  • Kolomsgewijs en hiërarchisch organiseren passen steeds minder goed bij de complexe vraagstukken en de variëteit in belanghebbenden. Discipline-overstijgende en horizontale samenwerking zijn nodig
  • Een toenemend besef dat de overheid niet alles kan overzien en sturen
  • Met het huidige systeem zijn de kosten op den duur niet meer hanteerbaar

Door deze ontwikkelingen ontstaan op allerlei plekken samenwerkingsverbanden en allianties. Denk bijvoorbeeld aan wijkteams in de zorg en rondom veiligheid en leefbaarheid bij de politie of aan netwerksamenwerking bij het inrichten en vormgeven van gebieden. Deze kanteling roept allerlei nieuwe vragen op. Want discipline-overstijgende samenwerking is voor velen nog best 'nieuw'. Mensen spreken nog geen gezamenlijke taal. Hoe organiseer je dan de samenwerking tussen al die verschillende organisaties of belanghebbenden?

  • Hoe breng je al die verschillende belangen constructief bijeen?
  • Hoe ga je om met belangentegenstellingen en verschillen van mening?
  • Hoe zorg je dat de samenwerking constructief verloopt en tot mooie uitkomsten leidt?
  • En hoe verweef je nieuwe ideeën uit de samenwerking met bestaand beleid?

Meestal wordt er geen bewuste en beredeneerde keuze gemaakt voor een aanpak, hoewel dat wel hard nodig is. Vragen die betrokkenen zich bovendien zouden moeten stellen zijn:

  • Wie zijn nodig om tot welke oplossingen voor welke problemen te komen?
  • Hoe kijken deze actoren en wat willen ze?
  • Hoe evident zijn de oplossingsrichtingen, en hoe gedeeld?

Soms helpt het om gebruik te maken van methoden die de creativiteit stimuleren om tot oplossingsrichtingen te komen. Soms ook zijn ontwikkelingen nauwelijks te duiden, laat staan dat je al een keuze kunt maken voor een oplossingsrichting. Als de aanpak in z'n situatie niet aansluit bij de complexiteit, heb je grote kans dat het proces vastloopt. Dan is een lerende en onderzoekende aanpak nodig waarin mensen samen werken aan betekenisgeving, stappen uitproberen, uitkomsten evalueren en leren met elkaar. Dialoogbenaderingen zijn daarbij behulpzaam.

Voorbeelden van uitdagingen in de netwerksamenleving

Hieronder enkele voorbeelden van uitdagingen in de netwerksamenleving waarbij co-creatie en dialoog behulpzaam kan zijn:

Als het gaat om het samen (her)inrichten van buurt, wijk of gebied is co-creatie natuurlijk een prachtig middel. Maar in de praktijk levert het regelmatig spanningen op. Hoe verenig je verschillende belangen en breng je belangengroepen constructief in gesprek?

Sommige mensen vallen nu onbedoeld buiten de boot qua werk. De participatiewet wil dit proberen te ondervangen. Maar het risico is dat daarmee bestaande banen in gevaar komen. Waar zit de rek of hoe creëer je die samen? Hoe kunnen verschillende instanties met elkaar samenwerken aan deze uitdaging? Hoe kom je tot innovatieve oplossingsrichtingen? En hoe zorg je dat iedereen meedoet, zónder te sturen?

Van zorgen voor naar zorgen dat betekent dat zorgverleners in toenemende mate cliënten de regie moeten gaan geven. Maar wat betekent dat in de praktijk, welke rol(len) neem je daarin als zorgverlener en kan elke cliënt dat wel? En wat betekent het voor de samenwerking tussen zorgverleners?

Meer over de overwegingen en procesinrichting van dialoog.