In de inspirerende omgeving van het Utrecht Science Park
gaf trendwatcher Marcel Bullinga van Futurecheck en Trendinstituut
Bouw in gesprek met Alex Sievers van 2openeyes tijdens de
bijeenkomst van 10 april de toehoorders in een duizelingwekkende
vaart een kijkje in de toekomst. Van de vleesloze
kreeft als symbool van de toekomst tot het printen van huizen en de
robotisering van de samenleving: onze samenleving gaat er totaal
anders uitzien. Veel toehoorders bleken innovatieve ondernemers met
een sterk toekomstgericht perspectief. Grote afwezigen: de oude
instituties die waarschijnlijk het meest zullen gaan merken van de
veranderingen.
Enkele ontwikkelingen op een rijtje en wat ze voor ons
gaan betekenen:
Schijnbaar onverenigbare zaken
worden steeds meer verenigd
Bijvoorbeeld 'de vegetarische kreeft'. Door uitputting van
natuurlijke hulpbronnen gaan we noodgedwongen steeds meer toe naar
een vleesloze maatschappij: voedingsmiddelen die eruit zien als
vlees, smaken als vlees, maar het toch niet zijn. Ook bijvoorbeeld
privacy en veiligheid, waar altijd een behoorlijk spanningsveld
tussen zat, worden toch verenigd.
Transitie van een
bezittingen-gebaseerde naar een gebruik-gebaseerde
maatschappij'
Het 'grondstoffenkalf' gaat verdrinken en dat betekent dat we in
de toekomst niet alles 'nieuw' meer kunnen maken en aanschaffen.
Recycling van producten wordt de maat. Neem bijvoorbeeld de 'think
chair', ontwikkeld in dialoog tussen ontwerpers en
milieuactivisten, helemaal in lijn met het cradle-to-cradle
gedachtengoed. Langzamerhand stappen we ook af van 'bezit': we
kopen niet meer het 'bezit' van iets, maar het 'gebruik' er van.
Als iets af is, gaat het weer terug in de recycling.
Van lijfelijke aanwezigheid naar
projectie
De meeste toehoorders hebben een flink eind gereisd om naar het
Utrecht Science Park te komen. 'Maar in de toekomst reizen we
helemaal niet meer zo'n eind. Dan zit er gewoon een rijtje
hologrammen te luisteren!', aldus Marcel terwijl hij op een van de
deelnemers afloopt: 'Ben jij wel echt?'
'Robotisering' van de
samenleving
Er zijn veel mensen met een enorme weerstand tegen technologie,
maar technologie gaat ons leven toch echt drastisch veranderen. In
de medische wereld nemen de ontwikkelingen bijvoorbeeld op dit
moment een enorme vlucht. Een enorme 'wave' van doe-het-zelf
technologie komt op. Kunstheupen met het vermogen om zelf aan te
geven wat er kapot is en hoe ze gerepareerd moeten worden. Een
robot die in Japan is ontwikkeld en de zwaardere taken van de
verpleegkundige vervangt. Patiënten kunnen 'm zelf bedienen. En
hoewel robots tot nog toe erg duur waren, voorspelt Marcel dat de
prijs fors omlaag gaat. 'Dat gaat met heel veel dingen gebeuren: de
prijs gaat naar beneden en de kwaliteit omhoog'.
47% van de beroepen gaat
verdwijnen
Robots maken ons veel minder afhankelijk van de gecreëerde
instituten die zichzelf in stand houden en altijd uitgaan van
schaarste. Moeten we ons dan zorgen gaan maken, nu robots het werk
gaan overnemen? Volgens een recent rapport van de Oxford
Universiteit wel. De technologisering en robotisering van de
samenleving zal tot gevolg hebben dat 47% van de huidige banen zal
verdwijnen. Dat zijn vooral de uitvoerende beroepen. Bestaande
beroepen gaan veranderen onder invloed van de toenemende
digitalisering: 'In het onderwijs gaat bijvoorbeeld steeds meer
gebruik gemaakt worden van gaming. De creatieve beroepen gaan juist
een vlucht nemen. Misschien ook wel de ambachten, als een soort
hang naar het verleden'.
Trustorganizers en de opkomst van
de 'doe-het-zelf samenleving'
Bestaande organisaties die collectieve zaken zoals pensioenen,
verzekeringen en energie verzorgen, laten steeds meer steken
vallen. Het vertrouwen in zulke grote instellingen keldert enorm.
In reactie daarop gaan mensen steeds meer zelforganiseren en de
menselijke maat weer leidend maken. Het nieuwe vertrouwen
ontwikkelt zich in de communities die mensen zelf kiezen of
opzetten. Een mooi voorbeeld is het idee van het broodfonds:
zelfstandig ondernemers omzeilen de hoge premies van verzekeraars
door samen een fonds op te zetten. Een ander voorbeeld van
zelforganiseren is zelf energie maken. Zo zetten we langzamerhand
de grote instituties buiten spel.
Co-creatie
In dat proces van zelforganisatie zoeken we ook steeds meer de
samenwerking met andere partijen en ontwikkelen we samen creatieve
oplossingen. 'Alle partijen in het leernetwerk bekijken samen hoe
ze dingen voor elkaar kunnen krijgen'.
Huizen printen
We printen in de toekomst alles, van nieuwe botstructuren tot
huizen. Printen wordt een 'open source' technologie waarvoor
minimale vaardigheden nodig zijn. Ook weer een mooi voorbeeld van
zelforganiseren, dus. Printen kan met lokale grondstoffen waardoor
het veel makkelijker wordt om duurzaam te produceren. En het gaat
een stuk sneller, bijvoorbeeld het bouwen van een huis. Doordat
toekomstige generaties steeds ouder worden, komen er meer
eenpersoons huishoudens bij. Daar zullen de komende jaren in een
vlot tempo nieuwe huizen voor gebouwd worden. De huidige afval
locaties worden de nieuwe A-locaties. De prijzen van veel producten
zullen door deze ontwikkelingen ook sterk gaan dalen. 'Bijvoorbeeld
de prijs van huizen, dat zal nog een enorme crash gaan veroorzaken!
De zeepbel wordt eindelijk doorgeprikt'.
Spontaan kwam het idee op voor een Trend & Toekomstcongres
voor Futureproof Steden, waarin voorlopers uit bouw, zorg en
technologie deals maken om de 3 genoemde overkoepelende trends (we
printen alles, we delen alles, we doen het samen zelf) aan elkaar
te koppelen. Drie maanlandingen zogezegd. Nog meer durfallen?