Wat is een zoekconferentie of
'Future Search'?
Een zoekconferentie is een door Marvin Weisbord en Sandra Janoff
(2000) ontwikkelde werkvorm om met een grote groep mensen in enkele
dagen een toekomstvisie te ontwikkelen met een bijbehorend
actieplan. Daarbij worden creatieve methoden gebruikt om deelnemers
te stimuleren om de bekende denkpatronen en dominante aannames te
verlaten en 'met nieuwe ogen' naar mogelijkheden te zoeken.
Voor welk type vraagstukken zijn
zoekconferenties bruikbaar?
Zoekconferenties passen goed in
situaties waarin de noodzaak groot is om in te spelen op de
ontwikkelingen in de omgeving en als er nieuwe energie nodig is.
Een paar voorbeelden van vraagstukken waarbij zoekconferenties goed
passen:
- de ontwikkeling van een nieuw
perspectief op onderwijs,
- de ontwikkeling van een nieuwe
visie en strategie voor een organisatie,
- een perspectief op het vormgeven
van samenwerkingsrelaties in een netwerk,
- het verbeteren van werkprocessen,
of
- de ontwikkeling en realisatie van
nieuw beleid.
Zoekconferenties werken alleen
wanneer het ook echt de bedoeling is om de uitkomsten in de
praktijk te brengen. Als de besluitvorming na de zoekconferentie
nog door een heel besluitvormingsproces moet, is er teveel risico
dat de uitkomst een geheel andere wordt en dat is funest voor het
gecreeerde draagvlak en eigenaarschap bij stakeholders.
Werkwijze in
zoekconferenties
Zoekconferenties zijn gebaseerd op leren, maar niet op de
gedachte dat deelnemers iets 'moet aanleren': 'ze weten het al, het
enige wat ze niet weten is dat ze het al weten" (Weisbord 1992,
blz. 7). Het doel van de conferentie is het aanspreken van dat
'weten' en het combineren van al die kennis in een samenhangend
plan. In het proces wordt daartoe een zo omvattend mogelijk netwerk
van stakeholders betrokken (het 'hele systeem').
Deze groep gaat eerst aan de slag met het krijgen van inzicht in
het gehele vraagstuk door waarnemingen en interpretaties uit te
wisselen. Uitgangspunt hierbij is om op zoek te gaan naar de
'common ground' die alle betrokkenen bindt. Zo'n common ground
bindt groepen die voorheen misschien conflicterende perspectieven
hadden, geeft energie en creëert optimisme. In feite betekent dit
een omkering van wat er normaal gesproken vaak gebeurt, namelijk
dat stakeholders hun verschillen uitvergroten en er daardoor een
disfunctionele dynamiek ontstaat. De bedoeling is dat verschillen
er mogen zijn, worden gehoord en worden gewaardeerd en dat
betrokkenen leren om te innoveren en te handelen vanuit een
gedeelde idealen, wereldbeelden en toekomstige doelen. Ook verkent
de groep de ontwikkelingen die in het 'nu' spelen en die invloed
hebben op het vraagstuk.
Vervolgens verkennen de deelnemers de manier waarop er nu met
deze ontwikkelingen wordt omgegaan in relatie tot het gezamenlijke
vraagstuk en waar ruimte voor een ander perspectief of andere
aanpak zit. Ze ontwikkelen een toekomstvisie en verkennen de
overeenkomsten in hun perspectieven.
Vanuit die gezamenlijke basis ontstaat er ruimte voor het
spontaan bedenken van nieuwe mogelijkheden en vormen van actie. Dat
is de laatste stap: het vormgeven aan de manier waarop de
deelnemers de nieuwe visie willen gaan realiseren, wie daarbij
welke activiteiten of verantwoordelijkheden op zich zullen nemen en
hoe zij de onderlinge afstemming en coördinatie gaan
organiseren.
De facilitators van de conferentie faciliteren alleen de grote
groep; de kleinere werkgroepen waarin
deelnemers tijdens de conferentie uiteen gaan, zijn doorgaans prima
in staat om zichzelf te sturen.
Wat levert de zoekconferentie
op?
De conferentie stopt niet bij het
ontwikkelen van een visie maar gaat door tot en met de uitwerking
van de realisatie van de doelen naar een actieplan. Ten slotte
helpt een zoekconferentie samenwerking tussen belanghebbenden
stimuleren en draagt het bij aan het ontwikkelen van draagvlak en
eigenaarschap.
Contact
Heeft u vragen over zoekconferenties of interesse om de
mogelijkheden in uw organisatie of netwerk te verkennen? Neem dan
contact op met Renate:
Onze publicaties over zoekconferenties
- Renate Werkman en Dorien Brunt (2011). Gebiedscommunicatie als
co-creatie. Kluwer Communicatiedossier. In dit boekje
worden enkele projecten uitgewerkt waarin gebruik is gemaakt van op
zoekconferenties gebaseerde werkwijzen.