Het uiteindelijke doel van
gedragsonderzoek is bijvoorbeeld om bij te dragen aan veiliger
gedrag of betere of snellere dienstverlening. Met gedragsonderzoek
bedoelen we onderzoek naar het uiterlijk waarneembare en meetbare
gedrag van groepen mensen. Het onderzoek is erop gericht gedrag te
beschrijven, begrijpen en (soms) te voorspellen en uit de
onderzoeksresultaten aangrijpingspunten te halen voor verander- of
verbetermaatregelen. Vaak ook wordt gedragsonderzoek gebruikt om
het effect van (innovatieve) maatregelen voor gedragsverandering in
kaart te brengen. Het thema gedrag is privacygevoelig en het
plaatje hierboven is natuurlijk onzin. Wij doen alleen onderzoek
naar het gedrag van grotere en anonieme groepen.
Toepassingsgebieden van
gedragsonderzoek
Gedragsonderzoek heeft veel
verschillende toepassingsgebieden, van effecten van maatregelen in
de werksituatie tot onderzoek naar gedrag van groepen mensen in
publieke ruimtes. Met ons onderzoek helpen wij opdrachtgevers
bijvoorbeeld met:
- In kaart brengen van risicofactoren in de openbare ruimte en
identificeren van aangrijpingspunten voor een veiliger
inrichting
- Doen van een nulmeting en een effectmeting van innovatieve
maatregelen voor gedragsverandering. Een voorbeeld is het in kaart
brengen van de effecten van een afteller op het
station voor gedrag van reizigers op de spoorwegovergang
(opdrachtgever: ProRail).
- Effectmeting van een app die de communicatie tussen kwetsbare
ouderen en wijkteams vergemakkelijkt en communityvorming
ondersteunt.
Gedragsverandering
Er is veel kennis over gedragsverandering, maar de
toepassing van die kennis staat nog in de kinderschoenen. We weten
bijvoorbeeld dat slechts een deel van het menselijk gedrag bewust
en rationeel is. Toch zijn de meeste maatregelen gericht op
rationele gedragsbeïnvloeding, zoals informeren, straffen voor fout gedrag en belonen voor goed
gedrag.
Maar
zulke maatregelen gericht op rationele gedragsbeïnvloeding hebben
slechts beperkt effect of werken soms zelfs helemaal niet door de
irritatie die ze opwekken. Beboeten bij te hard rijden helpt alleen
zolang er actief wordt gehandhaafd. Proberen rookgedrag te
veranderen middels campagnes werkt soms zelfs averechts.
Interessant is dat positieve feedback geven werkt, maar niet meer
dan 20% reductie van 'ongewenst' gedrag oplevert. Het mag dus
allemaal wel wat speelser en met minder 'dwang'. Mensen willen best veranderen, maar niet
veranderd worden. De beste maatregelen
faciliteren daarom gedragsverandering, ze dwingen het niet
af.
Bovendien wordt gedrag altijd
beïnvloed door verschillende factoren. Dat betekent dat
combinaties van maatregelen
(dus) nodig zijn om tot gedragsverandering te komen. Veel
mogelijkheden om gedragsverandering te faciliteren liggen in de
onbewuste gedragsbeïnvloeding.